เพราะ “เวลา” คือเรื่องที่สำคัญที่สุดของโรคหลอดเลือดสมอง หรือ Stroke เพราะถ้าหลอดเลือดแตก ตีบ หรืออุดตัน ไม่สามารถนำออกซิเจนและสารอาหารไปเลี้ยงสมองได้ จะส่งผลให้สมองและระบบประสาทเกิดความเสียหาย เสี่ยงต่อการเป็นอัมพฤกษ์ อัมพาต หรือเสียชีวิต¹
และที่เราทุกคนได้ยินกันบ่อย ๆ จนจำขึ้นใจแล้วว่า อัมพฤกษ์ อัมพาต เป็นอาการของโรคหลอดเลือดสมอง เกิดขึ้นเมื่อเลือดไปเลี้ยงสมองไม่เพียงพอ สาเหตุหลัก ๆ มี 2 อย่าง คือ²
เส้นเลือดสมองตีบ: เกิดจากลิ่มเลือดไปอุดตันหลอดเลือดในสมอง ทำให้เลือดไหลเวียนไปเลี้ยงสมองไม่สะดวก²
เส้นเลือดสมองแตก: เกิดจากหลอดเลือดในสมองแตก ทำให้เลือดออกในสมอง²
ทั้งสองกรณีนี้ ส่งผลให้เซลล์สมองขาดออกซิเจน หากไม่ได้รับการรักษาอย่างทันท่วงที อาจทำให้เซลล์สมองตาย เกิดความพิการ หรือเสียชีวิตได้²
F.A.S.T คืออะไร? สำคัญอย่างไร?²
F.A.S.T เป็นคำย่อที่ช่วยให้เราจดจำสัญญาณเตือนของโรคหลอดเลือดสมองได้ง่าย ๆ หากพบว่าตนเองหรือคนรอบข้างมีอาการเหล่านี้ แม้เพียงข้อเดียว ให้รีบไปโรงพยาบาลทันที! ยิ่งไปถึงมือแพทย์เร็วเท่าไหร่ โอกาสฟื้นตัวก็ยิ่งมากขึ้นเท่านั้น
- Face เกิดภาวะหน้าเบี้ยว ปากเบี้ยว มุมปากตก ลิ้นแข็ง
- Arms แขนขาอ่อนแรงครึ่งซีก ไม่มีแรงหรือชาอย่างเฉียบพลันที่แขนหรือขาซีกใดซีกหนึ่งของร่างกาย มือหยิบของแล้วร่วงตก เมื่อสัมผัสที่แขนหรือขาแล้วมีความรู้สึกน้อยกว่าอีกข้าง หรือมีอาการเดินเซ ทรงตัวไม่ได้ หรือเดินลำบาก
- Speech การพูดและการใช้ภาษาล้มเหลวเฉียบพลัน อยู่ ๆ ลิ้นแข็ง พูดไม่ออก ทำให้พูดไม่ชัดหรือพูดลำบาก พูดไม่เป็นคำ พูดตะกุกตะกัก
- Time เวลา เมื่อเกิดอาการข้างต้นอย่างใดอย่างหนึ่งกับตัวเองหรือคนใกล้ชิด ให้รีบไปโรงพยาบาลอย่างเร็วที่สุดให้ได้ภายใน 4 ชั่วโมง โดยยิ่งเร็วยิ่งดี เพราะจะช่วยให้มีทางเลือกในการรักษาที่หลากหลายและทันท่วงที ช่วยลดภาวะสมองตาย การพิการ และเสียชีวิตได้มากกว่า¹˒²˒⁵
ทั้งนี้ สัญญาณเตือนดังกล่าว อาจเกิดเพียงอาการเดียวหรือหลายอาการร่วมกันก็ได้ ขึ้นอยู่กับตำแหน่งในสมองที่ได้รับความเสียหาย บางรายอาจมีอาการผิดปกติชั่วขณะหนึ่ง แล้วดีขึ้นภายใน 24 ชั่วโมง อย่างไรก็ตาม หากมีอาการดังกล่าวเกิดขึ้น ควรรีบพบแพทย์โดยด่วนภายใน 4 ชั่วโมง นับจากที่มีอาการผิดปกติครั้งแรก¹˒²
เสี่ยงโรคหลอดเลือดสมองหรือไม่ เช็คด่วน!³
ปัจจัยหลายอย่างที่นำความเสี่ยงโรคนี้มาสู่ตัวเรามีอยู่หลายข้อด้วยกัน ซึ่งแต่ละข้อมีทั้งสิ่งที่เราหลีกเลี่ยงได้ และไม่สามารถหลีกเลี่ยงได้ ได้แก่
- อายุที่มากขึ้น ตั้งแต่ 55 ปีขึ้นไป - ไม่ออกกำลังกาย - โรคที่ส่งผลต่อหัวใจทั้งทางตรง และทางอ้อม เช่น โรคอ้วน โรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหลอดเลือดผิดปกติแต่กำเนิด และไขมันในเลือดสูง เป็นต้น - สูบบุหรี่ และดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์เป็นประจำ - คนในครอบครัวมีประวัติเป็นโรคหัวใจ และโรคหลอดเลือดสมอง
หากวัย 50+ คนไหนอยู่ในกลุ่มเสี่ยง ควรตรวจสุขภาพอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง วัดความดันโลหิต เอ็กซเรย์ปอด คลื่นไฟฟ้าหัวใจ ตรวจเลือดหาระดับน้ำตาล ไขมัน จะทำให้ทราบว่ามีโรคประจำตัวหรือไม่ หรืออยู่ในภาวะเสี่ยง⁶˒⁷
แนวทางป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง คุณทำได้ เริ่มเลย!⁴
- หลีกเลี่ยงอาหารประเภทไขมันสูง - ออกกำลังกายสม่ำเสมอ - พักผ่อนให้เพียงพอ - ควบคุมน้ำหนัก - ไม่สูบบุหรี่ - งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ - หมั่นตรวจสุขภาพประจำปีเมื่ออายุมากขึ้น - พยายามควบคุมความดันโลหิตให้เป็นปกติ - ถ้ามีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง ไขมันในเลือดสูง ควรได้รับการรักษาและกินยาอย่างสม่ำเสมอ
แม้โรคหลอดเลือดสมองอาจฟังดูน่ากลัว แต่หากเราทุกคนดูแลเฝ้าระวังอย่างใกล้ชิด และรู้เท่าทันสัญญาณอันตราย จะสามารถช่วยลดความรุนแรงและลดอัตราการเสียชีวิต รวมถึงความพิการให้เหลือน้อยที่สุด³
ดังนั้น หากมีสัญญาณเตือนของอาการต่าง ๆ เกิดขึ้น ควรรีบไปพบแพทย์ทันที นอกจากนี้การดูแลสุขภาพให้แข็งแรง และตรวจสุขภาพประจำปีอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง จะช่วยให้สามารถตรวจพบความผิดปกติหรือภาวะเสี่ยงที่จะเกิดโรคดังกล่าวได้ เพราะฉะนั้นอย่าลืมหาเวลาตรวจเช็คสุขภาพสม่ำเสมอ เพื่อจะได้ยัง Active ไปอีกนานแสนนาน³
เรียบเรียงโดย : จีเอสเค
เอกสารอ้างอิง: 1. ปัจจัยเสี่ยง เกิดโรคหลอดเลือดสมอง (2565) from: https://www.bangpakok3.com/care_blog/view/232 (Access Sep 2025) 2. รู้จัก F.A.S.T ป้องกันอัมพฤกษ์ อัมพาต จากโรคหลอดเลือดสมองตีบ - โรงพยาบาลวิชัยเวช อินเตอร์เนชั่นแนล อ้อมน้อย from: https://vichaivej-omnoi.com/health-info/%e0%b8%a3%e0%b8%b9%e0%b9%89%e0%b8%88%e0%b8%b1%e0%b8%81-f-a-s-t (Access Sep 2025) 3. รู้ทัน 10 ปัจจัยเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง (Stroke) เพื่อการป้องกันและรีบรักษา | โรงพยาบาลพญาไท (2023) from: https://www.phyathai.com/th/article/understanding-the-10-risk-factors-for-stroke-prevention-and-early-treatment-ptn (Access Sep 2025) 4. การป้องกันโรคหลอดเลือดสมอง – Siriraj Stroke Center (2019) form: https://www.sirirajstrokecenter.org/2019/2910.html (Access Sep 2025) 5. Golden Period for Stroke ช่วงเวลาแสนเร่งด่วน เพิ่มโอกาสการรักษาเพื่อผู้ป่วย | โรงพยาบาลพญาไท from: https://www.phyathai.com/th/article/golden-period-for-stroke-a-time-of-great-ease-increasing-treatment-opportunities-for-patients-pt1 (Access Oct 2025) 6. ตรวจสุขภาพผู้สูงวัย ได้อะไรกว่าที่คิด (2025) from: https://www.paolohospital.com/th-TH/center/Article/Details/%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%AB%E0%B8%8D%E0%B8%B4%E0%B8%87/%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%9C%E0%B8%B9%E0%B9%89%E0%B8%AA%E0%B8%B9%E0%B8%87%E0%B8%A7%E0%B8%B1%E0%B8%A2-%E0%B9%84%E0%B8%94%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%B0%E0%B9%84%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%A7%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%97%E0%B8%B5%E0%B9%88%E0%B8%84%E0%B8%B4%E0%B8%94 (Access Oct 2025) 7. ตรวจสุขภาพประจำปีดีอย่างไร? - โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ์ สภากาชาดไทย from: https://kcmh.chulalongkornhospital.go.th/line/%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B8%A7%E0%B8%88%E0%B8%AA%E0%B8%B8%E0%B8%82%E0%B8%A0%E0%B8%B2%E0%B8%9E%E0%B8%9B%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%88%E0%B8%B3%E0%B8%9B%E0%B8%B5%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88/ (Access Oct 2025)
NP-TH-NA-WCNT-250017 | Sep 2025 Non-Promotional material โปรดปรึกษาแพทย์เพื่อรับคำแนะนำเพิ่มเติม