เมื่อเข้าสู่วัย 50+ ปัญหาที่เห็นได้ชัดคือ เรื่องสุขภาพทางกายที่เกิดการเปลี่ยนแปลงมากมาย โดยเฉพาะการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนที่เรียกว่าอาการของ ‘วัยทอง’ คือภาวะที่ร่างกายผลิตฮอร์โมนเพศได้น้อยลง ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลง เสื่อมสภาพลง และมีความเสี่ยงต่อการเกิดโรคต่าง ๆ ได้ง่าย เช่น โรคกระดูกพรุน โรคหัวใจ โรคความดันโลหิตสูง เป็นต้น สามารถเกิดขึ้นได้ทั้งผู้หญิงและผู้ชายที่มีอายุอยู่ในช่วง 45-55 ปี แต่ผู้หญิงจะแสดงอาการชัดเจนกว่า¹
สิ่งที่ตามมาเมื่อระดับฮอร์โมนลดลง¹
ในผู้หญิง เมื่อร่างกายเริ่มเปลี่ยนแปลงเข้าสู่วัยทอง ประสิทธิภาพของรังไข่ลดลง ก็ผลิตฮอร์โมนเอสโตรเจนได้น้อยลงตาม และส่งผลต่อการทำงานของระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ทั้งอาการที่อาจเกิดเฉพาะช่วงที่มีการเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมน อาทิ การควบคุมอารมณ์ ควบคุมอุณหภูมิ และการนอนหลับ ทำให้ผู้หญิงในช่วงเปลี่ยนผ่านเข้าสู่วัยทอง จะรู้สึกหงุดหงิดง่าย อ่อนไหวง่าย ร้อนวูบวาบ นอนไม่หลับ โดยอาการดังกล่าวไม่จำเป็นต้องเกิดกับผู้หญิงทุกคน และผู้หญิงสามารถมีอาการได้ตั้งแต่หลักเดือนหรือยาวนานถึง 3 ปี ซึ่งอาการจะหายไปเองเมื่อร่างกายปรับสมดุลได้แล้ว
ทั้งนี้ ภาวะวัยทอง อาจเพิ่มความเสี่ยงให้เกิดภาวะกระดูกบาง กระดูกพรุน ระบบเผาผลาญทำงานได้แย่ลง เกิดไขมันสะสมจนอาจนำไปสู่โรคอ้วน หรือช่องคลอดที่แห้งลงก็มีผลต่อเพศสัมพันธ์ และอาจทำให้ทางเดินปัสสาวะมีปัญหาแสบร้อน กลั้นปัสสาวะไม่อยู่ เป็นต้น
ผู้ชายก็เป็นวัยทองได้²
โดยธรรมชาติ ฮอร์โมนเพศชาย หรือ ฮอร์โมนเทสโทสเตอโรน มีผลต่อระบบต่าง ๆ ในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นระบบเผาผลาญไขมัน การสร้างกล้ามเนื้อเพศชาย ความแข็งแรงของโครงสร้างกระดูก เป็นต้น ดังนั้นเมื่อฮอร์โมนเทสโทสเตอโรนในวัย 40+ เริ่มลดลง จึงส่งผลให้เกิดการเปลี่ยนแปลงด้านร่างกาย อาทิ ลงพุง อ้วนง่าย ผมร่วง ความต้องการทางเพศลดลง รวมถึงมีความเสี่ยงในการเป็นโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง เป็นต้น ซึ่งลักษณะอาการเหล่านี้อาจส่งผลกระทบต่อจิตใจและการดำเนินชีวิตหากไม่สามารถปรับตัวได้
ไม่เพียงแต่ผู้ชายอายุเลข 4 ที่เข้าสู่วัยทอง ผู้ชายอายุเลข 3 ก็สามารถเข้าสู่วัยทองก่อนวัยอันควรได้ หากเครียด พักผ่อนน้อย สูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ ขาดการออกกำลังกาย ชอบทานอาหารรสหวาน รวมถึงขาดสารอาหารบางประเภท เช่น ธาตุสังกะสี เป็นต้น และการเป็นโรคเรื้อรัง เช่น เบาหวาน รวมทั้งปัจจัยด้านกรรมพันธุ์
จะดูแลตัวเองอย่างไรเมื่อวัยทองถามหา¹
- ออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ - รับประทานอาหารที่มีประโยชน์ต่อร่างกาย ได้แก่ เนื้อปลา ผัก ผลไม้ และธัญพืช - ดื่มน้ำเปล่าอย่างน้อยวันละ 2 ลิตร - งดสูบบุหรี่และหลีกเลี่ยงควันบุหรี่มือสอง - จำกัดการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ - ฝึกการผ่อนคลายอารมณ์ ลดความเครียด และฝึกหายใจเข้าออกลึก ๆ บ่อย ๆ - ในกรณีไม่สามารถผ่อนคลายความเครียดด้วยตนเองได้ แนะนำให้ปรึกษาแพทย์ เรื่องความวิตกกังวล อารมณ์แปรปรวน - สร้างนิสัยการนอนที่ดี และ พักผ่อนให้เพียงพอ - ตรวจสุขภาพประจำปี เพื่อดูแลสุขภาพเชิงป้องกัน และคัดกรองเบื้องต้น ในระหว่างและหลังวัยหมดประจำเดือน เช่น ตรวจเลือด ตรวจความหนาแน่นของกระดูก ตรวจมะเร็งปากมดลูก ตรวจมะเร็งเต้านม เป็นต้น
อาจจะมีหลายสิ่งหลายอย่างที่เปลี่ยนแปลงไปเมื่อเข้าสู่วัยทอง และถ้าอาการเหล่านั้นส่งผลกระทบต่อการใช้ชีวิตประจำวัน ควรมาปรึกษาและตรวจสุขภาพวัยทองกับแพทย์ผู้เชี่ยวชาญแต่เนิ่น ๆ เพื่อก้าวเข้าสู่วัยทองอย่างมีความสุขและมีคุณภาพชีวิตที่ดี³
เรียบเรียงโดย : จีเอสเค
เอกสารอ้างอิง: 1. TLC Medical Laboratory. (n.d.). ภาวะวัยทองคืออะไร? TLC Medical Laboratory. From: https://tlc-medlab.com/menopause-th/ (Access July 2025) 2. Bangkok Hospital Headquarter. (2024, September 14). Understanding how to manage male menopause. Bangkok Hospital. From: https://www.bangkokhospital.com/th/bangkok/content/male-understand-old-age (Access July 2025) 3. โรงพยาบาลพญาไท. (2564, October 19). 3 ฮอร์โมนสำคัญในแต่ละช่วงวัย ถ้าเกิดพร่องไป ปัญหามาแน่!. From: https://www.phyathai.com/th/article/hormone-balance?srsltid=AfmBOopDRUxNPigfhr5mfw24S5cPdhLSS8LzPoLn-uEoHaiWVKm0-knX (Access July 2025)
NP-TH-NA-WCNT-250015 | July 2025